Mưa gió, khô hanh, lạnh lẽo… dịp này ảnh hưởng tới sức khỏe con người, hao tổn chất dịch trong cơ thể, gây hiện tượng miệng, môi, mũi, họng, da dẻ khô ngứa kém nhuận, nứt nẻ, dễ táo… lúc này rất cần ăn uống để mùa đông bớt mắc bệnh.
Món cháo nên ăn cuối thu
Đang cuối thu sắp vào tiết Lập đông dương khí dần dần thu liễm bế tàng, âm khí từ từ tăng trưởng, thời tiết chuyển dần từ nóng sang lạnh – là giai đoạn quá độ của “dương tiêu âm trưởng”, vạn vật thành thục, cây trái và mùa màng đến kỳ thu hoạch… cũng là dịp bồi bổ khá tốt trong năm.
Thời diểm này mưa ít, gió nhiều, độ ẩm trong không khí giảm đi, đặc tính khô hanh là chủ khí dễ làm hao tổn chất dịch trong cơ thể gây nên các hiện tượng miệng, môi, mũi, họng đều khô, da dẻ khô ngứa thậm chí nứt nẻ, râu tóc không nhuận, đại tiện dễ táo.
Khí táo mùa thu được phân ra Ôn táo và Lương táo. Nếu đầu thu, khí nóng của mùa hạ chưa hết kết hợp với khí táo mà thành Ôn táo; Tới cuối thu, khí lạnh tăng dần kết hợp với khí táo mà thành Lương táo.
Cháo cá ăn cuối thu rất ngon bổ. Ảnh minh họa.
Do thời tiết cuối thu ngày ấm, đêm và sáng khá lạnh, nên người dân cần phòng bệnh và cơ thể rất dễ ngon miệng với các món cháo. Người xưa cũng cho rằng sáng sớm nên ăn cháo vào thời điểm cuối thu này rất có ích cho sức khoẻ và đường tiêu hoá, tốt cho quá trình trao đổi chất, lợi cho dạ dày, sinh tân dịch….
Sách “Tuỳ tức cư ẩm thực” phổ viết: “Gạo tẻ vị ngọt tính bình, hợp với việc nấu thành cháo – một trong những đồ ăn bổ dưỡng tốt nhất”. Các món cháo mùa thu khá ngon như cháo cá, cháo sườn, cháo lươn, cháo bắp bò, cháo gà…
Sách “Ẩm thực chính yếu” viết: “Thu khí táo, nghi thực ma dĩ nhuận khí táo” (mùa thu khí trời khô hanh nên ăn nhiều vừng để nhuận táo”. Nên dùng các loại cháo như cháo bách hợp hạt sen, cháo hồng táo gạo nếp, cháo đường phèn, cháo sa sâm, cháo hoàng tinh…
Cuối thu rất cần bồi bổ sức khỏe chuẩn bị đón mùa đông. Ảnh minh họa
Ăn uống cuối thu chú ý ít cay, nhiều chua
Ăn uống cuối thu phải tuân thủ nguyên tắc “thu đông dưỡng âm”, “phòng táo giữ âm, tư thận nhuận phế”, nghĩa là nên bổ sung đầy đủ tân dịch và trọng dụng những thực phẩm có công dụng dưỡng âm nhuận táo.
Vì cuối thu là Lương táo nên chọn dùng những thực phẩm cần ăn có tính bình hoà để tư âm dưỡng huyết nhuận táo như: Củ mài, vừng, mộc nhĩ trắng (ngân nhĩ), thịt rùa, thịt ba ba, sò, gà ác, tổ yến, sữa bò, mật ong, nước dâu, kỷ tử, hà thủ ô…
Cuối thu nên ăn các món ít cay, nhiều chua. Ảnh minh họa.
Theo Ngũ hành, vị chua vào Can, vị cay vào Phế. Phế thuộc Kim, Can thuộc Mộc. “Vạn vật thu thu, phế khí kim vượng”, nghĩa là, mùa thu vạn vật thu vào, khí kim ở Phế vượng thịnh. Nếu ăn uống nhiều đồ có vị cay sẽ trợ giúp cho phế khí thịnh, phế kim khắc can mộc thái quá dẫn đến công năng của tạng Can bị rối loạn.
Cổ nhân khuyên mùa thu cần ăn uống “thiểu tân tăng toan” (ít cay nhiều chua”, cần ăn nhiều các thực phẩm có vị chua nhằm tăng cường chức năng của Can, phòng ngừa phế khí quá thịnh làm hại đến Can và dùng ít thực phẩm có vị cay như hành, gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu… Sách “Kim quỹ yếu lược” viết: “Thu bất tư phế” (mùa thu không nên ăn những thứ bổ phế) cũng là nằm trong ý nghĩa sâu xa này.
Mùa thu cần ăn nhiều hoa quả, tăng cường sức đề kháng. Ảnh minh họa.
Ngày nay nhiều nếp cũ không còn giữ nữa, người ta có thể ăn dưa hấu quanh năm, thịt chó, thịt dê và các loại rượu mạnh được tiêu thụ bốn mùa, đồ ăn Âu Mỹ không còn là của hiếm… Con người không dễ gì thoát khỏi sự chi phối của quy luật tạo hoá, bởi vậy dưỡng sinh ăn uống theo mùa, xem ra, vẫn là điều khiến chúng ta phải lưu tâm nghiên cứu. Có những kinh nghiệm của người xưa truyền lại dạy cách ăn uống cuối thu cần lưu ý như sau:
Mùa thu là giai đoạn quá độ từ nóng chuyển sang lạnh, tránh ăn nhiều đồ sống lạnh, hoặc bổ béo khó tiêu dễ gây thương tổn Tỳ và Vị. Tôn Tư Mạo (theo danh y đời Đường, Trung Quốc) đã viết: “Thu đông gian, noãn lý phúc” (giữa mùa thu và mùa đông chú ý ôn ấm vùng bụng).
Mùa thu ăn uống bồi bổ nên điều hoà (bình bổ) vì thời tiết mát mẻ, âm dương tương đối cân bằng, đồ ăn thức uống không nên quá nóng và quá lạnh.
Món dưa các loại sau tiết Lập thu thì ngon đến mấy cũng không ăn nhiều vì dễ làm cho dương khí của Tỳ Vị hư hao. Sách thuốc cổ đã viết: “Thu qua hoại đỗ” (mùa thu ăn dưa thì có hại cho đường tiêu hoá).
Những nguyên liệu đại kỵ khi nấu cơm chị em cần thuộc lòng
Để có mâm cơm ngon mắt bổ dưỡng, chị em không chỉ chú ý đến nguyên liệu tươi ngon mà còn để ý đến những nguyên liệu đại kỵ.
Để các món ăn thực sự có ích cho sức khỏe, chúng ta cần tìm hiểu những loại thực phẩm “đại kỵ” để phòng tránh.
Thịt dê và bí đỏ
Thịt dê và bí đỏ là một trong những thức ăn kỵ nhau gây c.hết người mà chúng ta tuyệt đối không nên sử dụng. Cả hai loại thực phẩm này đều có tính nóng, khi ăn cùng với nhau dễ bị phát hỏa, nóng trong người và gây nhiệt.
Vì vậy khi chế biến thịt dê chúng ta cần phải bỏ qua loại thực phẩm này. Nếu như sử dụng nhiều nó có thể sẽ khiến cho cơ thể bị mất sức, sốc nhiệt và t.ử v.ong.
Thịt gà kết hợp với tỏi và hành sống
Thịt gà là món ăn chủ yếu trong thực đơn hàng ngày của nhiều gia đình, tuy nhiên, chỉ cần một chút sơ ý khi phối hợp không đúng có thể làm mất giá trị dinh dưỡng của món ăn hoặc gây hậu quả đáng tiếc.
Thịt gà vốn thuộc vị ấm, tỏi thì đại nhiệt, rau cải và hành sống lại thuộc tính hàn nên khi phối hợp với nhau cơ thể sẽ sinh nhiệt hay hàn nhiệt giao tranh mà sinh ra bệnh lỵ và gây tổn thương khí huyết.
Vì vậy, khi nấu thịt gà chúng ta không nên phối hợp với rau cải, hành sống, tỏi.
Muối vừng và kinh giới
Có ai thích ăn muối vừng với rau kinh giới hay không? Bỏ ngay đi nhé!
Vừng vị ngọt, kinh giới vị cay tính ấm ngăn không cho phong khí tụ, hạ ứ huyết. Sự kết hợp giữa vừng và kinh giới sẽ khiến người ăn sinh chứng chóng mặt, ù tai hoặc cả người run rẩy, ngứa ngáy…
Thịt chó và trà xanh
Người Việt Nam ta có một thói quen rằng sau bữa ăn sẽ dùng nước trà. Tuy nhiên nếu trong bữa ăn đó mà bạn có ăn thịt chó thì tuyệt đối không nên uống nước trà.
Protein có trong thịt chó cùng với hàm lượng axit tannic trong lá trà khi gặp nhau chúng có thể sinh ra một loại chất được gọi là tannalbin. Loại chất này sẽ làm cản trở đi những chất độc được đào thải ra bên ngoài và nó sinh ra tình trạng táo bón. Khi tích tụ quá lâu trong cơ thể sẽ sinh độc và gây ung thư đường ruột. Đây có thể được xem là một trong những kết hợp gây c.hết người.
Mật ong với bột sắn
Mật ong kết hợp với bột sắn là một điều đặc biệt cấm kỵ vì chúng nằm trong top xung khắc nhau. Nếu như bạn vô tình kết hợp hai loại này với nhau sẽ gây ra rối loạn đường ruột và thậm chí là gây t.ử v.ong.
Bột sắn kết hợp cùng mật ong sẽ không phải là một thức uống giải nhiệt tốt mà nó chính là liều thuốc độc cho cơ thể mà bạn cần phải thật cẩn thận.
