Huyết khối tĩnh mạch não (HKTMN) là tình trạng tĩnh mạch não và xoang tĩnh mạch não bị tổn thương do hình thành cục m.áu đông hay còn gọi là huyết khối.
HKTMN có thể gây tắc nghẽn, ứ m.áu trong tĩnh mạch não và dẫn đến xuất huyết mạch m.áu não, sưng não và có thể gây ra đột quỵ. Do đó, bệnh cần được chẩn đoán, phát hiện kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây HKTMN
Thông thường, tổn thương huyết khối trong mạch m.áu thường do xơ vữa động mạch gây ra. Tuy nhiên, đối với HKTMN, xơ vữa động mạch không phải là nguyên nhân gây ra tình trạng này. Cho đến nay, nguyên nhân gây HKTMN vẫn chưa được xác định chính xác.
Một số nghiên cứu cho thấy nguyên nhân gây HKTMN được phân thành 2 loại là do n.hiễm t.rùng và không n.hiễm t.rùng, cụ thể:
HKTMN do n.hiễm t.rùng: viêm màng não, viêm xoang chũm, viêm tai dẫn đến n.hiễm t.rùng xoang chũm, n.hiễm t.rùng tai, n.hiễm t.rùng ổ mắt, là những nguyên nhân thường gặp làm hình thành cục m.áu đông trong tĩnh mạch não;
HKTMN không do n.hiễm t.rùng: các rối loạn đông m.áu như bệnh Thrombophilia do di truyền hoặc mắc phải, hoặc rối loạn tăng sinh tủy, bệnh lý ung thư, tình trạng mất nước, sử dụng thuốc tránh thai… là những nguyên nhân gây HKTMN. HKTMN thường gặp ở phụ nữ trẻ t.uổi do mang thai, bệnh tạo keo, thời kỳ chu sinh.
Ngoài ra, các tai nạn làm chấn thương vùng đầu, phẫu thuật chọc dò tủy sống cũng có thể để lại biến chứng m.áu đông trong tĩnh mạch não.
Hình ảnh huyết khối tĩnh mạch não.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ HKTMN
HKTMN là bệnh hiếm gặp, tuy nhiên, những yếu tố sau làm tăng nguy cơ mắc bệnh như: Phụ nữ lạm dụng thuốc tránh thai hoặc các thuốc làm thay đổi nội tiết tố nữ estrogen. Phụ nữ mang thai hoặc trong thời kỳ chu sinh, giai đoạn hậu sản. Bị chấn thương, tổn thương vùng đầu do tai nạn hoặc phẫu thuật, điều trị. Các chứng rối loạn đông m.áu làm tắc nghẽn mạch m.áu, ứ đọng lưu thông m.áu, thay đổi thành phần m.áu có thể làm tăng nguy cơ HKTMN. Trẻ sơ sinh bị n.hiễm t.rùng, đặc biệt là n.hiễm t.rùng tai. Người lớn bị n.hiễm t.rùng ở vùng mặt, tai, xoang, cổ họng. Mắc bệnh ung thư, khối u. Bị thừa cân, béo phì hoặc thiếu hụt protein.
Triệu chứng của HKTMN
HKTMN không có triệu chứng lâm sàng điển hình. Tùy vào vị trí hình thành cục m.áu đông, các biểu hiện bệnh sẽ khác nhau. Dưới đây là một số biểu hiện thường thấy của tình trạng tổn thương tĩnh mạch não do huyết khối gây ra, được phân thành mức độ từ trung bình đến nghiêm trọng và nặng:
Trung bình: Mờ mắt, buồn nôn, nôn, đau nhức đầu dữ dội.
Nghiêm trọng: Rối loạn ngôn ngữ như nói ngọng, liệt nửa người, suy kiệt cơ thể, yếu người và không còn tỉnh táo.
Nặng: Hạn chế vận động ở một số bộ phận trên cơ thể, co giật, ngất xỉu, hôn mê, thậm chí có thể t.ử v.ong.
Ngay khi nhận thấy các biểu hiện nghiêm trọng của HKTMN, người bệnh cần được đưa đi cấp cứu ngay lập tức, tránh biến chứng đáng tiếc.
Chẩn đoán HKTMN
Để chẩn đoán HKTMN, bác sĩ sẽ đ.ánh giá các triệu chứng gặp phải cũng như bệnh sử cá nhân và gia đình. Tuy nhiên, chẩn đoán cuối cùng phụ thuộc vào việc kiểm tra lưu thông m.áu trong não. Để kiểm tra lưu lượng m.áu, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm hình ảnh để phát hiện cục m.áu đông và tình trạng sưng của bệnh nhân.
2 xét nghiệm hình ảnh tốt nhất để giúp phát hiện bệnh là: Chụp tĩnh mạch MRI (còn được gọi là MRV) là một xét nghiệm tạo ra hình ảnh của các mạch m.áu ở vùng đầu và cổ. Nó có thể giúp bác sĩ đ.ánh giá lưu thông m.áu, các bất thường, đột quỵ hoặc c.hảy m.áu não.
Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ tiêm thuốc cản quang vào m.áu của bạn để có thể thấy rõ lưu lượng m.áu và giúp xác định xem m.áu có đông không; Chụp CT tĩnh mạch. Chụp CT sử dụng hình ảnh Xquang để cho bác sĩ xem xương và mạch m.áu.
Trong phương pháp này, bác sĩ cũng sẽ tiêm thuốc cản quang vào tĩnh mạch để tạo ra hình ảnh lưu thông m.áu giúp phát hiện đông m.áu.
HKTMN là bệnh lý hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, người bệnh cần được phát hiện, theo dõi để kịp thời điều trị, xử trí biến chứng gây nguy hiểm đến tính mạng.
10 nguyên nhân đáng ngạc nhiên gây cục m.áu đông nguy hiểm
Cục m.áu đông hình thành khi m.áu, từ dạng lỏng và lưu thông, bị đặc lại, trở nên sền sệt hơn và tạo thành cục. Có nhiều nguyên nhân đáng ngạc nhiên gây cục m.áu đông nguy hiểm, bạn cần biết để phòng ngừa nhé!
Trọng lượng tăng thêm đặc biệt ở phần giữa cơ thể, gây áp lực lên các tĩnh mạch trong xương chậu và chân nhiều hơn, có thể tăng gấp đôi tỷ lệ hình thành cục m.áu đông. – ẢNH MINH HỌA: SHUTTERSTOCK
Các biến chứng có thể xảy ra nếu cục m.áu đông không tự tan được hoặc nếu không được điều trị. Tùy vào vị trí hình thành cục m.áu đông ở tim, não, cánh tay, chân, phổi hoặc bụng, mà có các triệu chứng là khác nhau.
Nhiều trường hợp các cục m.áu đông nguy hiểm không gây ra triệu chứng nào.
Sau đây là 10 nguyên nhân đáng ngạc nhiên gây cục m.áu đông nguy hiểm, theo WebMD.
1. Là vận động viên
Nghiên cứu mới cho thấy rằng các vận động viên, nhất là chạy marathon, dễ hình thành cục m.áu đông hơn. Các triệu chứng cục m.áu đông lại rất dễ nhầm với chấn thương.
Hãy đi khám ngay nếu thấy sưng tấy, bầm tím bất ngờ hoặc đau thắt cơ ở cánh tay, chân, đặc biệt là ngực, theo WebMD.
2. Phẫu thuật
Nằm lâu trước hoặc sau khi phẫu thuật làm chậm quá trình lưu thông m.áu. Ca phẫu thuật lớn ở bụng, xương chậu, hông hoặc chân làm tăng nguy cơ hình thành cục m.áu đông.
3. Bệnh viêm ruột
Viêm ruột, viêm loét đại tràng hoặc bệnh đường ruột, có thể làm tăng gấp đôi hoặc thậm chí gấp 3 nguy cơ hình thành cục m.áu đông.
Tình trạng viêm gây ra bệnh về ruột cũng có thể dẫn đến hình thành các cục m.áu đông, theo WebMD.
4. Thiếu vitamin D
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện mức vitamin D ở người bị cục m.áu đông ít hơn ở người chưa bao giờ bị.
Người lớn cần 600 đến 800 IU vitamin mỗi ngày. Nên ăn nhiều cá hồi, cá ngừ, pho mát và lòng đỏ trứng, hoặc tắm nắng tối đa 30 phút, 2 lần một tuần.
Các biến chứng có thể xảy ra nếu cục m.áu đông không tự tan được hoặc nếu không được điều trị. Tùy vào vị trí hình thành cục m.áu đông ở tim, não, cánh tay, chân, phổi hoặc bụng, mà các triệu chứng là khác nhau – ẢNH: SHUTTERSTOCK
5. Thuốc ngừa thai
Thuốc tránh thai và liệu pháp thay thế hoóc môn ở người mãn kinh có chứa hoóc môn nữ estrogen – khiến dễ hình thành cục m.áu đông hơn. Tuy nhiên, nguy cơ khá thấp, chỉ 1/1.000.
Nhưng nếu sử dụng miếng dán estrogen thì tỷ lệ lên đến 60%, theo WebMD.
Nam giới sử dụng nội tiết tố nam testosterone cũng dễ bị hình thành cục m.áu đông hơn.
6. Ung thư
Các khối u có thể gây tổn thương mô và giải phóng các chất hóa học gây hình thành cục m.áu đông.
Ung thư não, đại tràng, phổi, thận, buồng trứng, tuyến tụy và ung thư dạ dày có tỷ lệ hình thành cục m.áu đông cao nhất.
Cục m.áu đông cũng là tác dụng phụ phổ biến của ung thư m.áu và ung thư gan.
Một số loại hóa trị cũng làm tăng nguy cơ hình thành cục m.áu đông. Nên mang vớ nén và vận động càng nhiều càng tốt.
7. Thừa cân
Trọng lượng tăng thêm đặc biệt ở phần giữa cơ thể, gây áp lực lên các tĩnh mạch trong xương chậu và chân nhiều hơn, có thể tăng gấp đôi tỷ lệ hình thành cục m.áu đông.
Một số nghiên cứu cho thấy, người có chỉ số khối cơ thể BMI từ 25 trở lên, nếu dùng thuốc tránh thai nội tiết tố, có thể tăng nguy cơ lên gấp 10 lần. Tập thể dục thường xuyên là cách bảo vệ tốt nhất.
8. Mang thai
Mang thai cũng gây thêm áp lực lên các tĩnh mạch ở xương chậu và chân. Và nguy cơ vẫn kéo dài trong vòng 6 tuần sau khi sinh. Tỷ lệ là 2 /1.000 trường hợp mang thai.
Tỷ lệ càng tăng cao nếu béo phì, trên 35 t.uổi, song thai, có t.iền sử gia đình bị cục m.áu đông hoặc nằm nhiều.
Nên duy trì hoạt động trong suốt thời gian mang thai.
9. Người sinh non
Người sinh càng non tháng, nguy cơ càng cao. Các nhà khoa học vẫn chưa biết chính xác lý do tại sao, theo WebMD.
10. Hút thuốc
Hút t.huốc l.á, dù ít hay thỉnh thoảng mới hút cũng gây hại cho tim và mạch m.áu. Nếu kết hơp cả 2 yếu tố: dùng thuốc tránh thai, và hút thuốc, sẽ tăng nguy cơ hình thành cục m.áu đông cao gấp 9 lần bình thường, theo WebMD.
