Virus là những thực thể sinh học phổ biến nhất trên Trái Đất. Các chuyên gia ước tính có khoảng 10.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 virus.
Bạn có thể ví chúng như là công nghệ nano của tự nhiên: những cỗ máy phân tử có kích thước tính bằng nanomet, có thể xâm nhập vào tế bào của các sinh vật khác và cướp lấy sức sống của sinh vật đó để tự sinh sản. Phần lớn các virus đều vô hại đối với con người, nhưng một số khác có thể làm bạn bị ốm thậm chí gây c.hết người.
Virus có sống không?
Virus dựa vào tế bào của các sinh vật khác để tồn tại và sinh sôi vì chúng không có năng lượng và cũng không tự tích trữ được năng lượng. Nói cách khác, chúng không thể hoạt động bên ngoài một vật chủ, vì thế chúng thường được coi là không phải sinh vật sống.
Khi ở ngoài một tế bào, virus bọc mình trong một lớp vỏ, trở thành một hạt độc lập được gọi là hạt virus (virion). Hạt virus có thể sống sót trong môi trường trong một thời gian nhất định, tức là cấu trúc của nó còn nguyên vẹn và nó có thể nhiễm vào một sinh vật phù hợp nếu sinh vật đó tiếp xúc với nó.
Khi một hạt virus bám vào một tế bào vật chủ phù hợp – việc này tùy thuộc vào các phân tử protein trên bề mặt của hạt virus và tế bào đó – nó có thể xâm nhập vào tế bào. Một khi đã xâm nhập vào trong tế bào, virus “cướp” lấy tế bào để sinh sản thêm nhiều hạt virus mới. Các hạt virus này tìm cách vượt ra ngoài tế bào, và thường phá hủy tế bào trong quá trình thoát ra này, sau đó lại lây nhiễm sang tế bào khác.
Vòng đời đó có làm cho virus sinh sống không? Đây là một câu hỏi mang tính triết lí sống, nhưng chúng ta có thể đồng ý với nhau rằng dù sống hay không thì chúng có thể ảnh hưởng vô cùng lớn đến các cơ thể sống.
Hình minh họa hình dáng của một hạt virus corona.
Cấu tạo của virus là gì?
Trong nhân của một hạt virus là bộ gen, là một phân tử dài gồm DNA hoặc RNA có chứa các chỉ dẫn di truyền để virus sinh sản. Nhân này được bọc trong một lớp vỏ gồm các phân tử protein, lớp vỏ này bảo vệ cho nhân vật liệu di truyền.
Một số virus còn có thêm lớp vỏ ngoài cùng là các phân tử chất béo hữu cơ. Virus corona mới gây bệnh Covid-19 hiện nay chính là loại virus này. Xà phòng có thể làm tan lớp vỏ chất béo này, làm cho toàn bộ hạt virus bị phá hủy. Đây là một lý do chúng ta cần rửa tay đúng cách bằng xà phòng.
Virus tấn công những sinh vật nào?
Virus giống như những loài ăn thịt nhằm vào những con mồi cụ thể mà chúng nhận biết được và tấn công. Những virus không nhận ra tế bào con người là virus vô hại, một số khác có nhiễm vào người nhưng không gây hậu quả gì cho sức khỏe của chúng ta.
Nhiều loài động vật và thực vật mang trong mình những virus riêng. Mèo có virus suy giảm miễn dịch mèo (FIV), là một dạng virus HIV ở mèo (HIV gây bệnh AIDS ở người). Dơi là vật chủ của nhiều loại virus corona, một trong số đó là virus corona mới gây bệnh Covid-19 hiện nay.
Vi khuẩn cũng có những virus riêng của chúng, được gọi là thể thực khuẩn, trong một số trường hợp các thể thực khuẩn này có thể được sử dụng để chống lại lây nhiễm vi khuẩn.
Virus có thể đột biến và kết hợp với nhau. Đôi khi chúng kết hợp với nhau biến thành loài khác, điển hình là virus gây bệnh Covid-19.
Vì sao một số virus nguy hiểm c.hết người?
Những virus quan trọng nhất đối với con người chính là những virus xâm nhập được vào cơ thể chúng ta. Một số họ virus, như là họ virus herpes, có thể ngủ đông trong cơ thể người trong thời gian dài mà không gây tác hại gì.
Mức độ gây hại của một virus hay một mầm bệnh được gọi là độc tính của virus hay của mầm bệnh đó. Độc tính này tùy thuộc không chỉ ở mức độ nó làm hại cơ thể mà nó đã xâm nhập, mà còn ở khả năng trốn tránh được sự chống đỡ của cơ thể, rồi tự sinh sôi và lây lan sang cơ thể khác.
Về mặt tiến hóa, đôi khi virus phải đ.ánh đổi giữa việc sinh sôi và việc làm hại vật chủ. Một virus sinh sôi mạnh mẽ và g.iết c.hết vật chủ rất nhanh thì sẽ không có cơ hội lây lan sang vật chủ mới. Mặt khác, một virus sinh sôi chậm và gây bệnh nhẹ lại có thể có nhiều thời gian để lây lan.
Virus lây lan bằng cách nào?
Một người khi bị nhiễm virus thì cơ thể trở thành nguồn chứa các hạt virus, các hạt này có thể thoát ra khỏi người đó dưới dạng các chất dịch của cơ thể (như việc ho và hắt hơi), hoặc tế bào da c.hết hoặc thậm chí trong một số trường hợp là qua việc sờ mó các bề mặt.
Sau đó các hạt virus một là bám vào vật chủ mới, hai là bám vào một vật thể vô tri vô giác. Những vật thể nhiễm virus này được gọi là đồ vật truyền bệnh, và có thể giữ một vai trò quan trọng trong việc lây truyền căn bệnh.
Virus corona mới gây ra Covid-19 (màu vàng) trên bề mặt các tế bào (màu xanh/ hồng) cấy trong phòng thí nghiệm
Virus corona là gì?
Virus corona gây bệnh Covid-19 là một thành viên trong gia đình virus corona. Tên của nó xuất phát từ hình dáng của hạt virus khi nhìn dưới kính hiển vi, những gai protein nhô ra khỏi bề mặt khiến nó trông giống như chiếc vương miện.
Một virus corona khác đã từng gây ra đợt bùng phát SARS c.hết người ở Trung Quốc vào năm 2003 và MERS ở Trung Đông vào năm 2012. Chúng có cách đột biến thường xuyên để có thể lây từ người sang người.
Phạm Hường
Theo dantri.com.vn/The Conversation
“Sự sụt giảm” trong ô nhiễm không khí ở Ý sau khi phong tỏa vì coronavirus
Các cảnh quay ấn tượng từ vệ tinh Copernicus của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu cho thấy “sự sụt giảm đáng chú ý” về ô nhiễm không khí ở Ý sau đợt phong tỏa vì coronavirus.
ESA đã chia sẻ một hình ảnh động cho thấy sự thay đổi đáng kể về mức độ ô nhiễm ở Ý giữa tháng 1 và tháng 3, đặc biệt là ở Thung lũng Po ở phía bắc.
Trong nỗ lực giảm thiểu sự lây lan của căn bệnh c.hết người, Thủ tướng Ý Giuseppe Conte đã tuyên bố khóa chặt toàn bộ đất nước.
Hiệu ứng hoạt hình được thực hiện với dữ liệu từ một thiết bị đặc biệt có tên là Watersomi trên vệ tinh Copernicus Sentinel-5, ánh xạ các dấu vết của khí độc hại trong khí quyển.
Có sự sụt giảm đáng kể về Nitrogen Dioxide so với Ý giữa tháng 2 và tháng 3.
Ý đóng cửa trường học, nhà hàng, quán bar, bảo tàng và các địa điểm khác – cũng như các cuộc tụ họp lớn – tất cả đều làm giảm số lượng các hoạt động gây ô nhiễm.
Claus Zehner của ESA, người quản lý của Sentinel-5P, cho biết, ‘Sự suy giảm lượng khí thải nitơ trên Thung lũng Po ở miền bắc Italy là rất rõ ràng.
‘Mặc dù có thể có một số thay đổi nhỏ trong dữ liệu do mây che và thời tiết thay đổi, chúng tôi rất tin tưởng rằng việc giảm khí thải mà chúng ta có thể thấy, trùng với việc khóa máy ở Ý gây ra ít hoạt động giao thông và công nghiệp hơn.’
Những thay đổi tương tự về mức độ ô nhiễm đã được ghi nhận bởi nhà nghiên cứu của NASA, ông Santiago Gasso khi nghiên cứu các dữ liệu khác từ Copernicus.
Ông nói: ‘Trong một tháng, có sự giảm rõ rệt nồng độ NO2 (một dấu hiệu ô nhiễm) ở miền bắc Italy theo cảm biến vệ tinh.’Công cụ nhiệt đới của Copernicuslập bản đồ một loạt các loại khí như nitơ dioxide, ozone, formaldehyd, sulfur dioxide, methane, carbon monoxide và aerosol.
Tất cả các khí này ảnh hưởng đến không khí chúng ta hít thở, ESA nói. Vệ tinh ESA tương tự cũng tiết lộ sự sụt giảm ô nhiễm không khí ở Trung Quốc với các hạt nhỏ li ti sau sự tấn công của coronavirus.
Chính phủ nước này đã đóng cửa nhiều hoạt động công nghiệp và hạn chế đi lại bằng máy bay và ô tô để hạn chế sự lây lan của virus g.iết n.gười.
Dịch vụ giám sát khí quyển Copernicus (Expedia) đã quan sát thấy sự sụt giảm của các hạt nhỏ (PM2,5) trong tháng 2 so với ba năm trước từ 20 đến 30%, Copernicus nói trong một tuyên bố. PM2.5 là một trong những chất gây ô nhiễm không khí quan trọng nhất liên quan đến các tác động sức khỏe theo Tổ chức Y tế Thế giới.
Nitrogen dioxide là một loại khí độc hại được giải phóng trong quá trình đốt cháy nhiên liệu và được phát ra từ ô tô, nhà máy điện và các cơ sở công nghiệp. Nó hình thành khi nhiên liệu hóa thạch như than, khí đốt hoặc dầu diesel bị đốt cháy ở nhiệt độ cao và có thể gây ra một loạt các tác động có hại cho phổi bao gồm viêm đường hô hấp và nguy cơ lên cơn hen cao hơn.
Nhấn để phóng to ảnh
Hình ảnh vệ tinh đã so sánh chất lượng không khí trong tháng 2 này với cùng tháng năm 2017 và 2019 và thấy lượng phát thải PM2,5 ở Trung Quốc giảm tới 30%.
Nhà nghiên cứu chất lượng không khí tại Trung tâm hàng không vũ trụ NASA NASA Goddard cho biết: ‘Đây là lần đầu tiên tôi thấy một sự sụt giảm mạnh như vậy trên một khu vực rộng như vậy cho một sự kiện cụ thể.’
“Với tầm quan trọng ngày càng tăng và cần phải giám sát liên tục chất lượng không khí, các nhiệm vụ sắp tới của Copernicus Sentinel-4 và Sentinel-5 sẽ giám sát các loại khí và khí dung chất lượng không khí quan trọng”, cơ quan này cho biết. Những nhiệm vụ này sẽ cung cấp thông tin về chất lượng không khí, tầng ozone tầng bình lưu và bức xạ mặt trời, cũng như theo dõi khí hậu.’
Josef Aschbacher, Giám đốc Chương trình Quan sát Trái đất của ESA, cho biết thiết bị nhiệt đới trên vệ tinh Copernicus Sentinel được sử dụng để ghi lại bầu không khí thay đổi ở Ý. Đó là công cụ chính xác nhất để đo ô nhiễm không khí từ không gian”, ông nói.
Nhấn để phóng to ảnh
Nhân viên y tế kiểm tra nhiệt độ cơ thể của một người phụ nữ trước bệnh viện Molinette ở Torino khi Ý kiểm soát các sự kiện công cộng và đi du lịch để ngăn chặn sự lây lan của virus
Châu Âu hiện là ‘tâm chấn’ của coronavirus với nhiều ca mắc hàng ngày trên lục địa hơn Trung Quốc đang phải chịu đựng ở đỉnh điểm của sự bùng phát, Tổ chức Y tế Thế giới cho biết hôm nay.
Người đứng đầu WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã đưa ra đ.ánh giá rõ ràng ngày hôm nay khi ông than thở về ‘cột mốc bi thảm’ của 5.000 cái c.hết toàn cầu từ Covid-19. Ông nói thêm rằng châu Âu hiện có ‘nhiều trường hợp nhiễm virus và t.ử v.ong hơn so với phần còn lại của thế giới cộng lại, ngoài Trung Quốc’.
Ở Ý, nơi đã bị khóa, các nhà thờ Công giáo ở Rome đã bị đóng cửa khi Vatican sụp đổ với phần còn lại của đất nước. Các trận đấu bóng đá trên khắp châu Âu đã diễn ra sau cánh cửa đóng kín giữa lúc các cuộc gọi cho giải đấu Euro 2020 sẽ bị hoãn lại.
Trong khi đó, một số hành khách châu Âu đã lên chuyến bay cuối cùng tới Mỹ sáng nay trước khi lệnh cấm du lịch bất ngờ của Donald Trump có hiệu lực vào tối nay. Tình trạng khẩn cấp của Bulgaria liên quan đến việc đóng cửa tất cả các cửa hàng – ngoại trừ các cửa hàng thực phẩm và nhà thuốc – trung tâm mua sắm, sòng bạc, quán bar và nhà hàng có hiệu lực ngay lập tức cho đến ngày 29 tháng 3.
Kim Quyền
Theo dantri.com.vn/Daily Mail
